Anadolu Beylerbeyi Gazi Timurtaş Paşa

Gazi Timurtaş Paşa Camii - Bursa - © 2017

Bazılarımız bu adı daha evvel duydu. Bazılarımız ise şimdi öğrenecek. Çoğumuz Bursa'ya gitmiş, Tophane'yi gezmiş ve oradan aşağıya, Ulu Camiye doğru uzanmışızdır. Önceden normal fakat şuan yürüyen merdivenli Balibey Hanı yanından aşağıya indiğimizde dikkatli gözler hemen sağda bir türbe farkederler. Bu türbe Gazi Timurtaş Paşa'ya aittir. Peki bu Gazi Timurtaş Paşa'nın Kütahya ile ilgisi nedir? Okunur mu bilmem lakin anlatalım efendim...

Öncelikle bilinmelidir ki Bursa'da ve her ikisi de Yıldırım Bayezid zamanında yaşamış iki Timurtaş Paşa vardır. Bunlardan birincisi Ali Bey oğlu Kara Timurtaş Paşa'dır ki 1403'te vefat etmiş ve aynı adla anılan cami haziresine defnedilmiştir. Oğulları Yahşi Bey, Umur Bey, Oruç Bey, Ali Bey ve Mahmut Bey'dir.

Diğer Timurtaş Paşa ise evvelce Sivrihisar subaşılığı yapmış, akabinde Sakarya boyu kumandanlığı yapmış ve Ankara savaşına iştirak etmiştir. Savaşın neticesi malum, Yıldırım yenilince kaçmayı başaramayan daha doğrusu kaçmayan tüm rical esir edildikten sonra Emir Timur yanında Germiyan Beyi Yakup II ve tüm maiyetiyle Kütahya'ya geldi. Burada Anadolu muhafızı Timurtaş Paşa'nın Kütahya Kalesindeki dudak uçuklatan hazinesini ele geçirdikten sonra Paşa'yı da huzuruna getirtti. Hazine 24 deve yükü kadardı. Emir Timur, Timurtaş Paşa'ya yüksek perdeden:

"Bunca mal biriktireceğine bunları velinimetin uğrunda harcayıp asker toplayarak bu musibetten velinimetini neden kurtarmadın?", dedikten sonra karşılığında şu cevabı aldı:

"Bizim padişahımız sonradan yetme yahut yeni devlet sahibi bir padişah değildir ki kullarının malına tamah eylesin!"

Tabi bu cevaba canı sıkılan Timur:

"Seni ve evladını salacaktım lakin bu cevabın sebebiyle vazgeçtim", diyerek Paşa'yı tutsak edip ve hazinesini de ordusuna dağıttı. Bu diyalog kısmı aynı kalmakla Timurtaş Paşa'nın Anadolu muhafızı olarak Kütahya'da kaldığı ve Kütahya'da ele geçirildiği şeklinde farklı aktarımlar da mevcuttur. Bu aktarımların çeşitliliği girişte de bahsettiğimiz üzere iki Timurtaş Paşa bulunması olmalıdır. Zira Kütahya Şehri isimli eserinde merhum Uzunçarşılı da bizim kaynak aldığımız metne göre Paşaların evlatlarını ve atalarını karıştırmış görülüyor.

Timurtaş Paşa, Timur'un elinden kurtulduktan sonra daha öncesinden kendisine lalalık ettiği İsa Çelebi'nin yanına gelerek kendisine vezir oldu. 1405 senesinde bugün herkesin çevresine hayran olduğu Bursa Ulubat (Uluabat) Gölü kenarında Mehmed Çelebi ile yapılan harpte yenilince kaçtı. Kaçarken yolda kendisine acıyıp atının ardına aldığı kölesi tarafından sırtından hançerlenerek atından yaralı olarak düşürüldü. Çelebi Mehmed'in huzurunda kesilen başı İsa Çelebi'ye gönderilirken bedeni de Balıkpazarı denilen mahalde defnedildi. İşte bu türbe bu Gazi Timurtaş Paşa'ya aittir.

Kosova Savaşı sırasında Anadolu muhafızı olarak Kütahya'da bırakılmıştı. Kütahya'da bugün adı aslında farklı bir camii vardır. Evet, meşhur Takvacılar Camiinin asıl adı Timurtaş Paşa Camiidir ve bu caminin ilk banisi bu Timurtaş Paşa'dır. Daha sonra tabii olarak defaatle tamir görse de ilk bani Timurtaş Paşa'dır.

Sonradan konulan eski Türkçe mezar taşı kitabesinde;

"Sultan Yıldırım Bayezid Han

Hazretlerinin vüzerâlarından Gazi

Timurtaş Paşa kabr-i şerifidir.

Sene 805", yazmaktadır. Günümüz harfleriyle türbe duvarına konulan diğer bir yazıda ise;

"Gazi Timurtaş Paşa

Hüdavendigar Murad'ın

Emirlerinden Yıldırım

Bayezid'ın Anadolu Bey-

lerbeyi, İsa Çelebi'nin

veziri ve kumandanı

olub Ulubat Cenginde

1403 M. tarihinde

şehit olmuş ve buraya

gömülmüştür.

Allah rahmet eylesin.

Bu türbe 1949 tarihinde yaptırılmıştır. - Bursa Eski Eserler Kurumu", yazmaktadır. Görüldüğü üzere buradaki tarihte de hata vardır. Aslına bakılırsa her iki Timurtaş Paşa'nın eldeki bilgi ve belgeler ışığında yeniden işlenmesi yerinde olacak.

İşte Timurtaş Paşa'nın Kütahya ile geçmişi kısaca budur. Eminim bu kez gittiğinizde bu türbeye dikkat edecek ve kendisinin Takvacılar Camii banisi olduğunu hatırlayacaksınız. Fotoğrafta Gazi Timurtaş Paşa'nın kabri ve türbesi görülmektedir.

Saygılar... 27.09.2017